Οι μελέτες για την πολιτιστική επανάχρηση του βιομηχανικού συγκροτήματος Πειραιώς 260

Το Υπουργείο Πολιτισμού και η Τράπεζα Πειραιώς ανακοίνωσαν τη συνεργασία τους στο πρόγραμμα «Η Πειραιώς για την Πειραιώς», που αφορά στην εκπόνηση των αναγκαίων μελετών για την αποκατάσταση και επανάχρηση του βιομηχανικού συγκροτήματος Τσαούσογλου, στην οδό Πειραιώς 260. Η Πειραιώς αναλαμβάνει τη δωρεά σε είδος των μελετών αποκατάστασης του συνόλου του βιομηχανικού συγκροτήματος, ανοίγοντας τον  δρόμο για τη δημιουργία ενός σύγχρονου και βιώσιμου πολιτιστικού πόλου, που να αναδεικνύει την πολιτιστική κληρονομιά, αλλά και να προσφέρει νέες ευκαιρίες για τον πολιτιστικό και καλλιτεχνικό τομέα της Αθήνας.

Η Πειραιώς, με δωρεά 1.000.000 ευρώ, αναλαμβάνει την εκπόνηση όλων των αναγκαίων μελετών μέχρι του επιπέδου των τευχών δημοπράτησης, προκειμένου να προχωρήσει στη συνέχεια το έργο της υλοποίησης της αποκατάστασης του συγκροτήματος εμβαδού περίπου 28 στρεμμάτων και υφιστάμενης δόμησης 27.000 τ.μ.

Η υπογραφή της συμφωνίας έχει ιδιαίτερη σημασία για την ευρύτερη περιοχή αλλά και για την Αθήνα στο σύνολό της, καθώς το συγκρότημα Πειραιώς 260 αποτελεί συγκρότημα  βιομηχανικών κτηρίων, κηρυγμένων  από το ΥΠΠΟ, ως  σημείο αναφοράς   της   βιομηχανικής ανάπτυξης, στον 20ο αιώνα. Ο στόχος είναι η μετατροπή του  σε έναν πολιτιστικό χώρο που θα συνδυάζει την ιστορική μνήμη με την καινοτομία και τη δημιουργικότητα στον 21ο αιώνα.

Η Υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη δήλωσε: «Στόχος μας είναι η διατήρηση του βιομηχανικού ύφους του χώρου, με παρεμβάσεις που μετατρέπουν την παλαιά βιομηχανική εγκατάσταση σε σύγχρονο χώρο συνάθροισης κοινού και πολιτιστικών εκδηλώσεων. Παράλληλα, προτεραιότητά μας αποτελεί η φύτευση του χώρου, η διαχείριση του νερού, τα υλικά της δαπεδόστρωσης, σύμφωνα με τις αρχές της οικολογίας του τοπίου, της βιοποικιλότητας, της ανθεκτικότητας και της δημιουργίας βιώσιμων οικοσυστημάτων, καθώς και η ενεργειακή ανεξαρτησία του συγκροτήματος, μέσα από την αξιοποίηση της ηλιακής και της γεωθερμικής ενέργειας. Για να δώσω κάποια αριθμητικά δεδομένα: Η υφιστάμενη δόμηση, είναι 27.000 τ.μ. Η νέα δόμηση θα είναι 24.500 τ.μ., μετά από τις κατεδαφίσεις των αυθαιρέτων. Οι αδόμητοι χώροι είναι σήμερα 8.890 τ.μ. και με την ολοκλήρωση του έργου θα είναι 13.360 τ.μ. Με την αποκατάσταση του Βιομηχανικού Συγκροτήματος Τσαούσογλου δημιουργείται ένας νέος πολιτιστικός δυναμικός πόλος. Συγχρόνως, παρεμβαίνουμε δυναμικά στον αστικό ιστό και στην εικόνα της πρωτεύουσας, ενισχύοντας ιδιαίτερα την πολιτιστική φυσιογνωμία του άξονα της οδού Πειραιώς. Το έργο αυτό θα αποτελέσει πρότυπο για την αξιοποίηση της πολιτιστικής μας κληρονομιάς με σύγχρονο και βιώσιμο τρόπο».

Ο Πρόεδρος της Πειραιώς Γιώργος Χαντζηνικολάου στον χαιρετισμό του ανέφερε πως «το έργο, που αφορά την ανάπλαση ενός πρώην βιομηχανικού συγκροτήματος, ταιριάζει στην Πειραιώς ως πιστωτικό ίδρυμα που όχι μόνο στηρίζει την επιχειρηματικότητα, αλλά ταυτόχρονα αναδεικνύει και την επιχειρηματική και βιομηχανική κληρονομιά της χώρας», επισημαίνοντας το δίκτυο εννέα Μουσείων του Πολιτιστικού Ιδρύματος Ομίλου Πειραιώς (ΠΙΟΠ), «σκοπός του οποίου είναι η διάσωση και προβολή της υλικής και άυλής πολιτιστικής κληρονομιάς της χώρας μας».

Ο Διευθύνων Σύμβουλος της Πειραιώς, Χρήστος Μεγάλου, ανέφερε ότι  «με τη δωρεά μας για την εκπόνηση των απαραίτητων μελετών, κάνουμε ένα σημαντικό βήμα για την αποκατάσταση του Πειραιώς 260. Ένας χώρος με ιδιαίτερη βιομηχανική και πολιτιστική ιστορία αποκτά νέα δυναμική διάσταση, καθώς με την πρωτοβουλία αυτή επιταχύνεται μια μεγάλη επένδυση που θα τον μεταμορφώσει σε έναν ζωντανό πολιτιστικό πυρήνα. Για εμάς, ο πολιτισμός είναι μοχλός προόδου, δημιουργικότητας και καινοτομίας. Και αυτή η δέσμευση αποτυπώνεται στη σταθερή μας στήριξη σε έργα και πρωτοβουλίες που αναδεικνύουν την σπουδαία πολιτιστική μας κληρονομιά, δημιουργώντας παράλληλα τις προϋποθέσεις για  ένα σύγχρονο, βιώσιμο μέλλον».

Το Υπουργείο Πολιτισμού εξαγόρασε το ακίνητο, τον Δεκέμβριο του 2023, έναντι 12.600.000 ευρώ  από την Εθνική Τράπεζα, με χρηματοδότηση του Ταμείου Ανάκαμψης. Το συγκρότημα θα φιλοξενήσει πολιτιστικούς οργανισμούς, όπως το Θεατρικό Μουσείο, το Μουσείο Ελληνικών Λαϊκών Μουσικών Οργάνων Φοίβου Ανωγιανάκη, και το Μουσείο Ιστορίας της Ελληνικής Ενδυμασίας του Λυκείου των Ελληνίδων. Παράλληλα, θα συνεχίσει να λειτουργεί ως χώρος εκδηλώσεων για το Φεστιβάλ Αθηνών-Επιδαύρου, ενώ έχει ήδη παραχωρηθεί το κτήριο Α για τις δραστηριότητες του Οργανισμού Διαχείρισης και Ανάπτυξης Πολιτιστικών Πόρων, που συγχρόνως θα αναλάβει τη διαμόρφωση των χώρων του αναψυκτήριου, του εστιατορίου, του πωλητηρίου και του χώρου υποδοχής και έκδοσης εισιτηρίων.

Η στρατηγική μελέτη για την αποκατάσταση και επανάχρηση του συγκροτήματος εγκρίθηκε ομόφωνα από το Κεντρικό Συμβούλιο Νεωτέρων Μνημείων, τον Ιούλιο 2024,  και περιλαμβάνει παρεμβάσεις που διατηρούν τον βιομηχανικό χαρακτήρα του χώρου, ενισχύοντας τη βιωσιμότητα και την ενεργειακή του αυτονομία.

Η αποκατάσταση του συγκροτήματος Πειραιώς 260 δεν αφορά μόνο τη φυσική αποκατάσταση των κτηρίων, αλλά και την επαναλειτουργία του ως κέντρο πολιτισμού που θα φιλοξενήσει εκθέσεις, παραστάσεις, συνέδρια και άλλες πολιτιστικές και καλλιτεχνικές εκδηλώσεις. Ο χώρος θα ενσωματώνει καινοτόμες υποδομές και τεχνολογίες, διασφαλίζοντας την αειφορία και την ενεργειακή αποδοτικότητα, ενώ θα δημιουργήσει νέες θέσεις εργασίας και θα συμβάλει στην τοπική οικονομία.

Την εκπόνηση των μελετών ανέλαβε το αρχιτεκτονικό γραφείο Κοκκίνου- Κούρκουλας Αρχιτέκτονες και Συνεργάτες. Η παρουσίαση της στρατηγικής μελέτης έγινε από τον Ανδρέα Κούρκουλα, αρχιτέκτονα ομότιμο καθηγητή του ΕΜΠ, την αρχιτέκτονα Κατερίνα Κούρκουλα και την αρχιτέκτονα τοπίου Έλλη Παγκάλου  του γραφείου H. Pangalou & Associates Landscape Architects.